0000: Service InfoZone

Deze website behandelt zes thema's:

Start: Diverse algemene onderwerpen.

Historiek: Geologie - Archeologie - Geschiedenis.

Media-tech: Foto - Film - Audio - Video - Kabels.

Elektronica: Halfgeleiders - Componenten - Chips.

ICT-info: Computers - Hardware - Software - Netwerken.

Eten&Koken: Recepten - Technieken - Restaurants.

De site is niet bedoeld als encyclopedie, maar de tientallen weetjes, die we steeds weer opnieuw moeten opzoeken (en dan vaak weer verdwenen of verplaatst blijken), zijn hier in zo eenvoudig mogelijke pagina's bijeen gezet, met veel verwijzingen naar vooral Nederlandse Wikipedia pagina's voor meer details.

Hieronder enkele veel gezochte weblinks:

0300: Nederlandse maatschappij

De Nederlandse maatschappij, of samenleving, wordt sterk bepaald door haar positie in Europa: een klein handelsland, geografisch liggend aan de monding van rivieren met grote havens, veel achterland en een al eeuwen sterk gemengde relatief hoog opgeleide bevolking.

0311: Kamers der Staten Generaal

Het hoogste bestuursniveau in Nederland bestaat uit de leden van de 2 kamers der Staten Generaal. Deze kamers vergaderen in den Haag.

Eerste kamer

Deze 75 volksvertegenwoordigers zijn gekozen door alle provinciale staten en moeten in de eerste plaats de tweede kamer controleren op de uitvoerbaarheid en grondwettelijkheid van voorgestelde wetten.

Tweede kamer

Deze 150 volksvertegenwoordigers zijn direct gekozen door de Nederlandse kiezers. Zij maken zelf wetsvoorstellen of dragen de regering daartoe op en besluiten deze wetten goed te keuren.

0500: Diverse technieken toegelicht

Naast de (voornamelijk) technische kant van Media-tech, Elektronica en ICT, waarvoor aparte subsites worden aangeboden, zijn er nog diverse technische onderwerpen waarvoor inleidende teksten op hun plaats zijn.

0540: Elektrotechniek

Elektrotechniek bestudeert en gebruikt elektrische verschijnselen. Gedurende de 20e eeuw heeft de elektrotechniek zich ontwikkeld van een luxe gadget tot een onmisbare voorziening, die zelfs cruciaal is voor een houdbare moderne maatschappij.

Geschiedenis

Elektrische en magnetische verschijnselen zijn in de middeleeuwen al bekend uit de natuur.
De 17e en 18e eeuw was de periode waarin de wetenschap, en dan met name de natuurwetenschap in de mode is. Onder de geschoolde burgerij nam de belangstelling snel toe.
Vooral William Gilbert, Otto von Guericke, Robert Boyle, Benjamin Franklin, Luigi Galvani, Charles-Augustin de Coulomb en Alessandro Volta zijn de belangrijkste personen uit die tijd die hebben bijgedragen tot het begrijpen van elektrische verschijnselen (en als naamgevers van veel natuurkundige wetten én eenheden).
In de 19e eeuw worden onder meer Elektrochemie, Elektromagnetisme, Telegrafie, Telefonie en de Elektromagnetische straling ontdekt, begrepen en beschreven door wetenschappers als: Thomas Seebeck, Jean Peltier, Georg Ohm, Andre-Marie Ampere, Michael Faraday, Joseph Henry, Pavel Schilling, Carl Friedrich Gauss, Wilhelm Weber, Charles Wheatstone, Samuel Morse, James Clerk Maxwell, Heinrich Hertz, Guglielmo Marconi en Karl Ferdinand Braun.

Rond 1880 begint de zogenaamde 'tweede industriele revolutie'. Uitvindingen van Dynamo, Elektromotor, Transformator en Elektrische verlichting werden gepatenteerd en gecommercialiseerd door o.a. Thomas Alva Edison. In 1882 nam deze laatste 's werelds eerste elektriciteitscentrale in bedrijf die 110 Volt gelijkstroom leverde aan 59 klanten in Lower Manhattan.

Naar mate het aantal klanten en concurrenten toenam en daarmee de afstanden groter, ondervond men dat het gebruik van wisselstroom aantrekkelijker was en werden er geleidelijk ook afspraken over standaardisering gemaakt. In de USA werd dat uiteindelijk 120 Volt 60 hertz wisselspanning. In Europa kwam in de 50-er jaren naast elkaar nog 110, 127, 220 en 240 Volt 50 hertz wisselspanning voor. In de EU is nu overal 230 Volt aanwezig.

0541: Levering van elektriciteit

Opwekking van elektriciteit

Elektriciteit wordt opgewekt in commerciële "centrales" die een vorm van energie: zonnekracht, waterkracht, wind, kernenergie of verbranding (van kolen, olie, hout, gas of afval) via (stoom)turbines door dynamo's omzetten in een 3-fase elektrische wisselstroom van 50 hertz; de zogenoemde draaistroom (of krachtstroom).

Levering aan het Europese Netwerk

De verkregen draaistroom wordt "opgetransformeerd" naar meestal 3 x 380.000 Volt en via het "hoogspanningsnet" verkocht op de Europese markt, primair aan lokale klanten. Via de netbeheerders wordt de stroom ook aan de gewone huishoudens geleverd.

Alle centrales in Europa zijn gesynchroniseerd, zodat ze samen de gevraagde stroom kunnen leveren. Als de vraag stijgt kunnen er centrales bijgeschakeld worden en sommige centrales kunnen in zekere mate geregeld worden.

Geschiedenis

Toen Edison rond 1885 in New York zijn eerste huisinstallaties ging leveren moest hij behalve lampen natuurlijk ook schakelaars, stekkers en bedrading uitvinden en seriematig produceren. Zijn centrale leverde 110 Volt gelijkstroom, zodat hij geen elektriciteit kon leveren over grotere afstanden (in verband met de verliezen). Latere producenten gingen over op wisselstroom die op hogere spanning (dus lage stroom) getransporteerd kan worden.

Het grotere bereik van verschillende producenten maakte enige standaardisatie noodzakelijk, maar pas vanaf midden 20e eeuw worden ook over nationale grenzen heen afspraken gemaakt over spanning, vorm van stekkers, kleuren van kabels, veiligheidsregels en zo.
De verschillende nationale standaardisatie instituten, voor Nederland de NEN, gaan steeds meer de normen coördineren en kopiëren elkaars werk. In Nederlandse huisinstallaties geldt voor alle elektra de NEN-1010 "laagspanningsinstallaties". Laagspanning betekend hier: kleiner dan 1000 Volt. Veel elektronica wordt gevoed vanuit elektro installaties met 230 Volt wisselspanning en moet dan aan de relevante NEN-1010 regels voldoen.

0542: Distributie naar huisinstallaties

Netbeheerders verdelen de elektriciteit (en het gas) over Nederland en leveren het op gestandaardiseerde wijze aan consumenten. Regionaal (o.a. per provincie) worden transformatoren opgesteld in "onderstations" die de 380 KV omlaag brengen naar b.v. 150 KV, die in diverse transformatoren omlaag gebracht wordt naar 10 KV voor stedelijke distributie.

Gewone huishoudens krijgen een 1- of 3-fase 230/400 Volt aansluiting met max 35 Ampère "hoofdzekering(en)" in de "meterkast". Veel huizen krijgen vanaf de straat een 3-fase kabel binnen, waarbij slechts één fase is aangesloten en gezekerd. De 3 fases worden in de straat (of flat) verdeeld over de woningen zodat een gelijkmatige verdeling ontstaat. Bedrijven en huishoudens met veel elektrische toestellen kunnen 3 hoofdzekeringen krijgen en dus ook in de groepenkast over de woning verdelen en indien gewenst ook als "draaistroom" gebruiken.

0543: Groepenkast: veiligheid in huis

De elektriciteitskabel komt bij de meeste woningen ondergronds binnen en is in de "meterkast" afgemonteerd in een verzegelde "aansluitkast". In de aansluitkast bevinden zich 1 of 3 zekeringen (Z) voor elke gebruikte fase één (2-fase is onpraktisch qua beheer). Deze zogeheten "hoofdzekeringen" voorkomen dat, als er in de huisinstallatie kortsluiting optreed, er brand kan ontstaan door de honderden Ampères die de kabel in principe kan leveren. Alleen een medewerker van de "netbeheerder" mag die zekeringen vervangen.

Inrichting van de Groepenkast

Eén of drie fases worden via de "Verbruiksmeter" naar de "Groepenkast" gevoerd. De groepenkast verdeelt de elektriciteit over de woning en zorgt voor beveiliging.
Allereerst wordt door één of meer aardlekschakelaars (AL) gecontroleerd of door fasedraad (bruin) en nuldraad (blauw) wel dezelfde stroom gaat, dus niet gedeeltelijk weglekt, zodat deze groep moet worden afgeschakeld. Als er maar één fase beschikbaar is, worden uiteraard alle aardlekschakelaars hierop aangesloten.
Daarna volgt een aantal groepschakelaars (GS) die elk een groep ruimten van elektrische voeding voorziet. Ook worden deze schakelaars elk gecombineerd met een (vaak geïntegreerde) zekering ter begrenzing van de stroom van deze groep (vaak 16 Ampère).

Bij het ontwerp van de installatie moet gezorgd worden dat de belastbaarheid van geen enkele groep overschreden wordt door de grote verbruikers over verschillende groepen te verdelen. Belangrijk is dat er nooit draden van verschillende groepen door één (5/8" = 16mm) buis getrokken worden, omdat bij kortsluiting dan mogelijk meerdere schakelaars en zekeringen parallel komen te staan.

Meer dan één fase?

Met de toenemende overgang van gas naar elektrische installaties zullen ook steeds meer huishoudens een 3-fase aansluiting nodig hebben. Voor de groepenkast heeft dit alleen consequentie als sommige apparaten meer dan de per groep beschikbare 16 ampere nodig hebben (3,7 kW). In dat geval wordt per apparaat een aparte groep gecreëerd, met speciale aardlekschakelaar zodat alle betrokken draden in één (3/4" = 19mm) buis of een aparte kabel, gelijktijdig worden afgeschakeld. Deze groep wordt in de betreffende ruimte aangesloten op één Perilex stopcontact (of direct op het apparaat).
Het is soms ook mogelijk een dergelijke groep op één fase aan te sluiten maar dan loopt men al gauw tegen de capaciteit van de hoofdzekering aan.

0544: Bedrading van een huis

Bij de bedrading van een huis of het aanpassen van de installatie moet men zich houden aan de officiële regelgeving, met name aan NEN1010. Aanpassingen aan de installatie kan men in het algemeen het beste laten uitvoeren door een erkende elektricien: deze kent de regels. In alle gevallen moet er niet gewerkt worden aan delen van de installatie die onder spanning staan: dus altijd eerst de betreffende "groep" uitschakelen en/of de bijbehorende zekering verwijderen.

Aanleg of aanpassing van de bedrading

In Nederland wordt elke kamer van een woning van een eigen "centraaldoos" voorzien (meestal midden in het plafond). Deze doos wordt direct met één groep uit de groepenkast via een 5/8 inch (16 mm) PVC-buis gevoed; eventueel via een andere centraaldoos (van dezelfde groep).

Vanuit de centraaldoos worden alle elektrische onderdelen via aparte buizen aangesloten. Deze buizen worden in het plafond zoveel mogelijk haaks aangelegd en in de wanden verticaal. In zo'n buis kunnen maximaal vijf 2,5 mm draden worden getrokken. In de centraaldoos worden alle blauwe draden (nul), alle bruine draden (fase) en alle geel/groene draden (randaarde) per kleur "gelast" (verbonden); alleen de zwarte draden (schakeldraden) zijn afhankelijk van de specifieke schakeling.

0580: Tijdrekening en presentatie

Jaren, Seizoenen, Maanden en Dagen

De aarde draait in 24 uur om zijn as (t.o.v. de zon), de maan draait in ongeveer een maand om de aarde en samen draaien ze in ruim 365 dagen om de zon. Omdat de draaias van de aarde ca. 23° schuin op zijn baan om de zon staat, belicht de zon in de zomer de noordelijke helft van de aarde wat meer en in de winter de zuidelijke; aan het begin van lente en herfst staat de zon steeds recht "boven" de evenaar.

Uren, Minuten en Seconden

Tot ver na de middeleeuwen was er nauwelijks behoefte aan een nauwkeurige tijdsbepaling. Men leefde met de opgang en ondergang van de zon en als deze halverwege op zijn hoogst staat begint de "na-mid-dag". Met de komst van de steden en de bijbehorende diensten, werden de 24 Romeinse uren per gemiddelde dag, de 60 minuten per uur en 60 seconden per minuut steeds meer gebruikt. Voor wetenschappelijke precisiemetingen wordt de dag niet meer gebruikt als referentie, maar worden seconden tegenwoordig geijkt met behulp van straling van het Cesium 133 isotoop.

Tijdzones

Elke plaats op de wereld had in beginsel zijn eigen tijd: de middag begint halverwege de dag om 12 uur. Dit werd op den duur lastig te hanteren zodat de spoorwegen in 1866 besloten voor alle stations in Nederland de "Amsterdamse tijd" aan te houden en later in 1892 die van "Greenwich". Door allerlei wetten en WO II veranderde dat nog regelmatig en nog steeds is de juiste keuze ter discussie. Momenteel hanteren we in de Benelux de "Midden-Europese Tijd, UTC+1" (of UTC+2 bij zomertijd).

Voor de juiste presentatie van datum en tijd hanteert men bij voorkeur ISO 8601.

Voor een historisch overzicht zie: "Kalenders en tijdrekening" van Kees Noorlander.

0581: ISO 8601: Presentatie van datum en tijd

Elke (sub-)cultuur en taal kent uiteraard zijn eigen wijze voor het presenteren van datum en tijd. Men kan tijd benaderen als u uur en nog m minuten na middernacht: "uu:mm" (of hh:mm) b.v. "11:45", "13:15", maar men kan ook uitgaan van het midden van de dag als in: "kwart voor 12", "kwart over 1"; of "11:45 VM", "1:15 NM". Het laatste sluit aan bij de meest analoge klokken die men om zich heen ziet, maar zonder VM/NM blijft er onzekerheid of er overdag of in de nacht bedoeld wordt.

Ook de datum is niet eenvoudig aan te geven. In woorden gaat het redelijk goed, maar dan moet men wel de betreffende taal kennen. Wil men taal-onafhankelijk numeriek een datum presenteren dan moet er wel een goede afspraak zijn gemaakt: "YYYY-MM-DD" (ISO), "DD/MM/YYYY" (Benelux) of "MM/DD/YYYY" (Angelsaksisch) en is YY misschien ook voldoende (problemen pas over 80 jaar)? Wat betekent "10/11/12"? 10 november 2012 of 11 oktober 1912? En dan is er de keuze voor het jaar 0 en is er wel een jaar 0? Dat is allemaal in veel landen verschillend en wat doen we met de tijdzone?
En dan: sorteert een presentatie wel aantrekkelijk in lijstjes?

Notatie volgens ISO 8601

Voor internationale communicatie, zoals bij logistieke afspraken (bus, trein, boot, vliegtuig) moeten er sluitende afspraken worden gemaakt. In de "ISO-norm 8601" wordt aangegeven hoe een eenduidige notatie er kan uitzien. Hierbij wordt overwegend de westerse (christelijke) tijdrekening gebruikt: het jaar 0 is verbonden aan "Christus geboorte", voor de indeling in jaren, maanden, dagen, uren enz. gebruikt men de "Romeinse" traditie. Datum en tijd worden gescheiden door een "T", de onderdelen van de datum door "-", van de tijd door ":" en achteraan kan men de tijdzone (in uren) aangeven t.o.v. Greenwich (UTC ~ GMT). De Benelux ligt momenteel in de Midden-Europese Tijdzone (+01:00).

Een volledige datum-tijd aanduiding is dan "YYYY-MM-DDTuu:mm:ss+hh:mm". In veel gevallen kan dit ingekort worden als de context verder duidelijk is.

0620: Materie: Atomen en Moleculen

Materie of stof is alles wat we kunnen waarnemen en massa heeft. Het is opgebouwd uit allerlei deeltjes die krachten op elkaar uitoefenen en door diverse configuraties veel verschillende materialen opleveren.

0630: Elektromagnetische straling

Elektromagnetische straling is de voortplanting door de ruimte van elektrische en magnetische trillingen. Elektrische velden en magnetische velden, als ze in de tijd veranderen, treden altijd samen op. Een veranderend elektrisch veld veroorzaakt een veranderend magnetisch veld, en omgekeerd.

Frequenties en golflengten

Alle soorten van elektromagnetische straling (radiogolven, warmtestraling, licht, röntgenstraling, gammastraling) hebben in vacuüm dezelfde snelheid: de lichtsnelheid C: 299 792 458 m/s.
De golflengte λ (m) = C (m/s)/ frequentie f (hz).
Elektromagnetische straling heeft ook geen medium nodig waarin de golven zich voortplanten. James Clerk Maxwell beschrijft dit al in 1865, wat in die tijd in strijd was met de toenmalige opinie, waarbij de zogenaamde "ether" nog een grote rol speelde (in het onderwijs zelfs nog in 1925).

0730: Periodiek Systeem der Elementen

Het Periodiek Systeem is een tabel van de chemische elementen geordend volgens hun atoomnummers, zodanig dat vergelijkbare elektronenconfiguraties boven elkaar staan. Zo bevat de linkerkolom de éénwaardige alkalimetalen en de rechterkolom de edelgassen. De tabel geeft een indicatie welke elementen potentieel met elkaar verbindingen kunnen aangaan en in welke verhouding.

0900: Informatie over deze Website

Deze website geeft informatie over zeer uiteenlopende zaken. Hierbij worden onvermijdelijk vereenvoudigingen toegepast die misschien formeel niet correct zijn! Voor veel gedetailleerder informatie wordt primair verwezen naar de Wikipedia en de vele gespecialiseerde websites.

Geen Cookies

Deze website gebruikt normaal helemaal géén cookies. Alleen bij inloggen in de site, voor onderhoud of Intranet functies wordt tijdelijk een cookie gebruikt om de toegangsrechten te onthouden. Voor meer informatie over cookies zie o.a. : Autoriteit Consument & Markt.

Indeling in subsites

Algemene onderwerpen; over werkelijk van alles en nog wat.
Historiek; d.w.z. Geologie - Archeologie - Geschiedenis.
Media technologie; Foto-, Film-, Audio- en Video-technieken, Formaten en Kabels.
Elektronica; Technieken en Datasheets over Microprocessors enz..
ICT informatie; Hardware, Software, Netwerken en wat al niet?
Eten en koken; Recepten, Technieken, maar ook Restaurants.
Help informatie; hoe werkt deze site!

NB: De website is permanent in ontwikkeling en dus duiken er hier en daar niet afgemaakte pagina's op.

Losse webpagina's

Onderstaande onderwerpen zijn beschikbaar als eenvoudige losse webpagina.
Historiek • Geologie
Media-technologie
Elektronica • Elektra
ICT informatie • Hardware • Software • Netwerken
Eten en koken

0910: Overzicht van de Website